برنامه قابل حمل (Portable) چیست و چرا کاربردی دارد؟

عناوین کلیدی

• برنامه‌های قابل حمل، کم حجم هستند و به شما امکان می‌دهند با برنامه‌ها و تنظیمات خود بین رایانه‌ها حرکت کنید و آنها را برای کاربران در حال حرکت راحت می‌کند.
• برنامه‌های قابل حمل از دارایی‌های مشترک در یک سیستم استفاده نمی‌کنند.
• در حالی که برنامه‌های قابل حمل دارای مزایایی مانند باقی گذاشتن ردپای کوچکتر در رایانه شما هستند، ممکن است با UAC ویندوز یا چندین کاربر به خوبی کار نکنند و هنگام خارج کردن از درایو USB به مراقبت بیشتری نیاز داشته باشند.

نحوه نصب برنامه‌های معمولی

هنگامی که یک برنامه را در ویندوز نصب می‌کنید، فایل‌های نصب به چندین مکان مختلف می‌روند. اکثر فایل‌های برنامه معمولاً در یک پوشه در جایی از پوشه C:\Program Files کپی می‌شوند. فایل‌هایی که حاوی تنظیماتی هستند که برای همه کاربران برنامه اعمال می‌شوند ممکن است در پوشه ProgramData ایجاد شوند.

تنظیماتی که مخصوص حساب‌های کاربری مختلف در رایانه شخصی است در فایل‌هایی که در پوشه پنهان «AppData» در داخل هر پوشه کاربر حساب‌ها ایجاد شده‌اند ذخیره می‌شوند. اکثر برنامه‌ها ورودی‌هایی را در رجیستری ویندوز ایجاد می‌کنند که ممکن است تنظیمات پیکربندی مختلفی را نیز در خود نگه دارند. و بسیاری از برنامه‌ها از کتابخانه‌های کد به اشتراک گذاشته شده استفاده می‌کنند که با مواردی مانند چارچوب دات‌نت و Visual C++ Redistributables نصب می‌شوند

این جداسازی توابع مزایای مشخصی دارد. چندین برنامه می‌توانند اطلاعات موجود در ورودی‌های رجیستری یا کتابخانه‌های کد مشترک را به اشتراک بگذارند و از تکرار غیر ضروری جلوگیری کنند. ذخیره تنظیمات خاص کاربر در یک مکان و تنظیمات کل سیستم در مکان دیگر به این معنی است که برنامه‌ها می‌توانند از بسیاری از ویژگی‌های مختلف ویندوز طراحی شده برای یک سیستم چند کاربره استفاده بهتری ببرند. برای شروع، هر کاربر می‌تواند به بارگذاری تنظیمات خود هنگام راه‌اندازی برنامه اعتماد کند، فقط به این دلیل که با حساب ویندوز خود وارد شده است. ویژگی‌هایی مانند مجوزهای فایل و اشتراک گذاری بر روی این ساختار ساخته شده است. و ذخیره تمام تنظیمات برنامه در مناطق تعیین شده باعث می‌شود پشتیبان گیری از سیستم شما قابل اطمینان تر باشد.

برنامه قابل حمل چیست و چرا باید از آن استفاده کنم؟

یک برنامه قابل حمل به سادگی برنامه‌ای است که از نصب کننده استفاده نمی‌کند. تمام فایل‌های مورد نیاز برای اجرای برنامه در یک پوشه قرار دارند که می‌توانید آن را در هر نقطه از سیستم قرار دهید. اگر پوشه را جابه جا کنید، برنامه همچنان به همان صورت کار می‌کند. به جای نصب یک برنامه قابل حمل، معمولاً آن را به عنوان یک فایل ZIP دانلود می‌کنید، آن ZIP را در یک پوشه استخراج می‌کنید و فایل اجرایی برنامه را اجرا می‌کنید. اگر برنامه به شما اجازه می‌دهد تنظیمات را ذخیره کنید، آن تنظیمات در فایل‌هایی درست در همان پوشه ذخیره می‌شوند. بطور مثال یک برنامه قابل حمل فتوشاپ که حجم بسیار کمتری دارد، همیشه در دسترس شماست.

مهمترین مزیت استفاده از برنامه‌های قابل حمل بدیهی است – آنها قابل حمل هستند. به عنوان مثال، آنها را روی یک درایو USB کپی کنید و می‌توانید آنها را از رایانه‌ای به رایانه دیگر حمل کنید. آنها هیچ ردپایی روی رایانه‌های شخصی که برنامه را روی آنها اجرا می‌کنید، باقی نمی‌گذارند. همه چیز، از جمله تنظیماتی که ذخیره کرده‌اید، درست در پوشه برنامه قابل حمل در درایو USB ذخیره می‌شود. این بسیار شبیه به روشی است که در روزهای MS-DOS و ویندوز 3.1 کار می‌کرد.

حتی اگر بین رایانه‌ها حرکت نمی‌کنید، برنامه‌های قابل حمل می‌توانند مفید باشند. به یک دلیل، آنها ردپای کمتری روی رایانه شخصی شما به جا می‌گذارند. آنها به دلیل عدم نیاز به نصب، وزن کمتری نسبت به اکثر برنامه‌های قابل نصب دارند و فضای کمتری را اشغال می‌کنند. می توانید آنها را (همراه با تنظیمات آنها) با رایانه‌های شخصی دیگر خود با استفاده از چیزی مانند Dropbox یا سرویس ابری دیگر همگام کنید. یا فقط می‌توانید یک بار از یک برنامه استفاده کنید بدون اینکه نگران باقی ماندن آن بر روی سیستم شما باشید.

مطمئناً، همیشه برنامه‌هایی وجود خواهند داشت که باید آنها را نصب کنید. یا خیلی بزرگ هستند – یا پیچیده – برای اجرا به عنوان یک برنامه قابل حمل، یا باید از قابلیت‌های چند کاربره یا امنیتی ویندوز استفاده کنند. اما بسیاری از برنامه‌ها در هر دو نوع ارائه می‌شوند، به این معنی که هنگام دانلود می توانید بین نصب کننده و ZIP یکی را انتخاب کنید.

البته استفاده از اپلیکیشن‌های قابل حمل معایبی دارد. کنترل‌های حساب کاربری ویندوز (UAC) برای برنامه‌های قابل حمل مانند برنامه‌های نصب‌شده کار نمی‌کند، به این معنی که آنها بیشتر تابع فرآیندهای غیر رسمی هستند. می توانید این یکی را هم جنبه مثبت و هم منفی در نظر بگیرید. نکته مثبت این است که اگر به یک برنامه قابل حمل نیاز دارید، احتمالاً می‌توانید آن را اجرا کنید حتی اگر در شبکه‌ای هستید – مثلاً در محل کار – جایی که نمی‌توانید یک برنامه معمولی را نصب کنید. نکته منفی این است که بخش فناوری اطلاعات و پروتکل‌های امنیتی که ایجاد کرده‌اند ممکن است کمتر مؤثر باشند.

یکی دیگر از نقاط ضعف برنامه‌های قابل حمل این است که آنها معمولاً با در نظر گرفتن چندین کاربر ساخته نمی‌شوند. این احتمالاً مشکل بزرگی نیست زیرا احتمالاً در حال ایجاد یک درایو قابل حمل هستید که می‌توانید آن را فقط برای خود حمل کنید. اما اگر چندین کاربر نیاز به استفاده از یک برنامه داشته باشند، همه آنها باید از تنظیمات یکسانی استفاده کنند یا باید چندین نسخه از پوشه برنامه را در درایو قابل حمل خود داشته باشید.

در نهایت، اگر برنامه‌های قابل حمل را از درایو USB اجرا می‌کنید، به جای بیرون کشیدن ناگهانی درایو، باید مراقب باشید که به درستی درایو را خارج کنید. در غیر این صورت، می‌توانید برنامه‌ها را خراب کنید یا باعث شوید تنظیمات به درستی ذخیره نشود. حتی می‌توانید در رایانه‌های شخصی که درایوهای USB در حالت خواب یا خواب زمستانی به خوبی کار نمی‌کنند، با این مشکل مواجه شوید. در رایانه‌های شخصی مدرن نسبت به گذشته مشکل کمتری وجود دارد، اما هنوز رایانه‌های شخصی امروزی هستند که خواب را به خوبی مدیریت نمی‌کنند.

همانطور که گفته شد، مزایای برنامه‌های قابل حمل معمولاً از معایب آن بیشتر است – به خصوص اگر زیاد با رایانه‌های شخصی مختلفی سر و کار دارید.

چه نوع برنامه‌های قابل حملی موجود است؟

اگر برنامه‌های قابل حمل را به‌عنوان برنامه‌های کاربردی سیستمی در نظر دارید که اکثراً از پشتیبانی فنی برخواردند، ممکن است تعجب کنید که انواع برنامه‌های قابل حمل وجود دارد. مطمئناً ابزارهای سیستمی و همچنین برنامه هایی را برای تقریباً هر نیازی که دارید پیدا خواهید کرد – بهره وری، ارتباطات، گرافیک و مشاهده تصاویر و بسیاری موارد دیگر.

علاوه بر همه این برنامه‌های مستقل، می‌توانید مجموعه برنامه‌هایی را نیز دانلود کنید که می‌توانید آن‌ها را در درایو USB نصب کنید. این مجموعه‌ها معمولاً یک راه‌انداز به سبک منوی Start برای دسترسی به برنامه‌ها در اختیار شما قرار می‌دهند و برخی نیز تنظیمات برنامه را برای شما هماهنگ می‌کنند. بسیاری از این مجموعه‌ها دارای صدها برنامه قابل حمل رایگان برای انتخاب هستند که اساساً به شما امکان می‌دهند یک فضای کاری کامل و قابل حمل ایجاد کنید. PortableApps و LiberKey دو مورد از محبوب‌ترین مجموعه‌ها هستند.

اگر به این موضوع علاقه دارید، ارزش آن را دارد که وقت خود را صرف بررسی مجموعه‌های مختلف قابل حمل کنید. در برخی موارد، برنامه‌های قابل حمل فقط از طریق مجموعه نرم افزاری مانند این در دسترس هستند. به عنوان مثال، PortableApps.com دسترسی به چند صد برنامه قابل حمل را فراهم می‌کند که می‌توانید آنها را دانلود و بر روی دیسک PortableApps خود نصب کنید. بسیاری از این برنامه‌ها فقط در مجموعه PortableApps قابل نصب هستند و نسخه قابل حملی ندارند که بتوانید بدون مجموعه از آن استفاده کنید. PortableApps این مزیت را ارائه می‌دهد که می‌تواند دقیقاً کدام برنامه را انتخاب کند. سایر مجموعه‌ها دارای همه برنامه‌های قابل حمل هستند که در دانلود اصلی قرار داده شده‌اند، بنابراین یک گزینه همه یا هیچ است. اما هر مجموعه ممکن است ابزارهای خاصی را ارائه دهد که نمی‌توانید برای مجموعه‌های دیگر پیدا کنید، بنابراین قبل از تصمیم‌گیری، برنامه‌های موجود برای هر کدام را بررسی کنید.

همچنین متوجه خواهید شد که وقتی در بسیاری از مقالات خود برنامه‌های کاربردی ثالث را توصیه می‌کنیم، اغلب برنامه‌های قابل حمل را به جای برنامه‌های قابل نصب انتخاب می‌کنیم.

آیا می‌توانم برنامه‌های قابل نصب معمولی را قابل حمل کنم؟

اغلب ممکن است یک برنامه معمولی قابل حمل بسازید، اما ممکن است کمی سخت باشد و معمولا کمی کار می‌خواهد. اگر برنامه بسیار ساده است – مثلاً ابزاری که بدیهی است که نیازی به نصب برنامه ندارد – گاهی اوقات می‌توان آن فایل‌ها را از نصب کننده استخراج کرد و آنها را به یک برنامه قابل حمل تبدیل کرد. البته این راه به هیچ وجه روشی نیست که تضمین شده باشد، اما ممکن است ارزش امتحان کردن را داشته باشد.

گزینه دیگر برای قابل حمل کردن یک برنامه قابل نصب، مجازی سازی برنامه است. این روش معمولاً به تنظیمات بهتری نیاز دارد، اما اساساً شما یک ماشین مجازی قابل حمل ایجاد می‌کنید که می‌تواند سیستم عامل لازم و برنامه (یا برنامه‌های) مورد نیازتان را اجرا کند و سپس آن ماشین مجازی را روی هر رسانه قابل حملی که می‌خواهید بارگذاری کنید. VirtualBox قابل حمل رایج ترین ابزار برای این است. VirtualBox خود یک ماشین مجازی رایگان ارائه شده از Oracle است که می‌تواند تقریباً روی هر سیستم عامل دسکتاپ اجرا شود. Portable VirtualBox یک لفاف برای VirtualBox است که آن را به یک برنامه قابل حمل تبدیل می‌کند که می‌توانید آن را روی یک USB یا هارد اکسترنال نصب کنید.

Cameyo یکی دیگر از گزینه‌های مجازی سازی جالب است. به جای اجرای یک ماشین مجازی کامل از درایو قابل حمل خود، یک ماشین مجازی روی سیستم دسکتاپ خود ایجاد می‌کنید. سپس از Cameyo برای ضبط نصب یک برنامه در آن ماشین مجازی استفاده می‌کنید. پس از اتمام کار، Cameyo یک فایل اجرایی ایجاد می‌کند که می‌توانید آن را به درایو قابل حمل خود بکشید و هر کجا که می‌خواهید اجرا کنید. Cameyo همچنین برای کاربران خانگی یا مشاغل کوچک رایگان است.

مهم نیست که چه روشی را انتخاب می‌کنید، ارزش این را دارد که از برنامه‌های قابل حمل استفاده کنید. هیچ چیز مانند احساس آزادی و انعطاف پذیری که از دانستن اینکه با درایو USB آویزان شده از دسته کلید خود به دست می‌آورید، می‌توانید تمام جنبه‌های حیاتی زندگی محاسباتی خود را اجرا کنید، وجود ندارد.